Massage bij rouw

Podcast tekstversie

Waarom is massage bij rouw een goed idee?

Je luistert naar de massage podcast. Mijn naam is Erik Zoomers en in deze podcast ga ik op zoek naar antwoorden op de vraag: “Waarom is massage een goed idee?” In deze aflevering Massage bij rouw. Ik ben te gast bij Corinne de Graaf, massagetherapeut en tot voor kort docent aan de Holos Academie voor massagetherapie en initiatiefnemer van het netwerk Rouwen met compassie.

Corinne, dankjewel voor je ontvangst in deze prachtige praktijk in Amsterdam. Ziet er ook echt Amsterdams uit met zo’n binnentuin zodat je fijn naar buiten kunt kijken. Waarom is massage bij rouw een goed idee?

Omdat rouw en een groot verlies altijd je lichaam raakt. Je lichaam rouwt mee. En aanraking, aandachtige aanraking, massage, kan helpen om in je lijf te verzachten. Dus massage bij rouwen is een heel goed idee. Vaak ben je als je een groot verlies hebt zo geschrokken. Is er zoveel spanning in je lijf. Dus alleen al naar een masseur gaan of een massagetherapeut die jou aanraakt kan iets heel geruststellends hebben. ‘Oh, ik ben er nog ‘. Dus daarom is massage bij bij rouw een goed idee.

En als we het hebben over rouw. Wat is dan het effect op je lichaam dat meerouwt, zoals je dat mooi zegt.

Rouw, rouwen is wat je doet als er een verlies is in je leven. En dat kan zijn een verlies door de dood. Dat is een heel groot verlies vaak. Maar het kan ook zijn omdat je een ziekte hebt en je kan niet meer doen wat je altijd deed. Dat is ook rouw. Of het kan ook een scheiding zijn of je die nou wilt of niet. Rouw is het antwoord op een verlies wat je hebt. Wat misschien voor de buitenwereld niet heel groot kan zijn maar voor jou wel heel groot is. Het morrelt altijd aan je veiligheid en je beeld van hoe je eigenlijk je leven had willen hebben. En dan gebeurt iets, je verliest iets en daar moet je je mee verhouden en dat is denk ik het proces van rouwen. Je verhouden met een verlies dat er is.

Zowel huilen als niet huilen is iets wat in je lichaam plaatsvindt

Rouwen uit zich in je lichaam. Meest zichtbare is misschien wel gewoon huilen.

Ja.

En is dat het ook?

Ja. Of niet huilen.

Precies.

Hoe meer mensen ik in mijn praktijk begeleid met een verlies, hoe het lijkt of er een soort indeling te maken is. Mensen die kunnen huilen en mensen die niet kunnen huilen. Zowel huilen als niet huilen is iets wat in je lichaam plaatsvindt. Bij het één kan huilen maken dat je iets loslaat.

Of iets zachter wordt, iets smelt.

En bij het andere kan het niet huilen kan maken dat je iets vastzet in je lijf. Dat kan voelen als een enorme verkramping of iets in je keel wat tegenzit of je hart die helemaal dicht komt te zitten of je schouders die omhoog gaan om eigenlijk iets te beschermen in je lijf. Maar als iemand eigenlijk alleen nog maar kan huilen, dan ben je alleen maar je emotie van huilen. Dat is dan ook niet heel helpend. We hebben het idee; als je maar huilt dan is het goed. Maar leren hoe je jezelf kan dragen bij een heel groot verdriet. En hoe je ook weer de stevigheid in jezelf kan vinden dat je het verdriet kan dragen. Dat zijn allemaal processen die in je lijf ook plaatsvinden.

Massagetherapie is vaak zo behulpzaam om weer een beetje te kunnen ontspannen

Op welke manier ondersteun je mensen bij het rouwen met massagetherapie?

Als een verlies heel pril is en heel rauw. Als het net gebeurd is, dan is massagetherapie vaak zo behulpzaam om weer een beetje te kunnen ontspannen of om te voelen van ‘ik sta eigenlijk constant in de overleefstand’. Dan kom je hier op tafel en dan kan je voelen van: ‘Ik durf eindelijk een beetje uit te ademen’.

Ik moet denken aan een wat oudere vrouw die kwam bij mij en die zei: ‘Mijn man is overleden. Ik weet dat is heel erg maar ik voel niks meer’. En toen had ik haar gemasseerd en aangeraakt en kwam ze van de tafel en zei ze: ‘Poeh, dat was geen pretje want het deed heel erg pijn, maar ik voel tenminste weer’. En dat is vaak zo wat massagetherapie en massage brengt bij hele prille rauwe rouw.
Dan ga je je hele lijf voelen en ga je misschien ook weer een beetje mogen uitademen. Dat is zo aan het begin van de rouw vaak wat ik doe. Helpen te voelen. Helpen weer contact met de binnenwereld te maken.

Is dat ook het moment waarop mensen jou opzoeken of het advies krijgen om naar jou toe te gaan. Je hebt net iemand verloren. Je zit in die week of misschien de eerste maanden daarna en je merkt dat je toch niet in staat bent om het leven op te pakken zoals je dat wel graag had gewild of misschien wel van te voren had bedacht. Dan ga ik dat doen en dat lukt dan niet. Komen mensen op dat moment bij.
Soms wel. Je zegt iets waars als voelt van ‘Ho, het lukt me niet of ik red het niet of ik zit zo vast’. Als je mijn site goed leest dan is er vaak een herkenning op dat fysieke stuk. Ik kan niet goed ademen of een mijn schouders zitten zo op slot of ik kan niet meer goed slapen. Dus daar zit vaak herkenning op. Dan komen mensen. Maar soms komt men ook na tien jaar. Mijn kind is overleden en ik merk dat het nog steeds ergens in me zit of ik geloof dat ik eigenlijk toen niet gerouwd heb. Maar ik heb er nog wel nog last van.

Dus ook later in een rouwproces, als het niet zo pril en rouw is, kan massagetherapie of lichaam gerichte begeleiding heel dienstbaar zijn. Juist als je voelt dat je iets hebt vastgezet. Dan kan je met massagetherapie gaan voelen waar dat dan zit. En als ik dan met aandacht naar die plek ga dan kan het verzachten. Je lichaam is ook een geschiedenisboek en de geschiedenis van je eigen leven. Dus via aandacht voor je lichaam en via aanraking kan je met aandacht naar je lichaam gaan. Kunnen er ook verhalen van je lijf voelbaar gaan worden waarvan je eigenlijk niet eens meer wist hij wist dat die herinnering daar zat.

Kun je daar een voorbeeld van geven?
Een recent voorbeeld van een cliënt in mijn praktijk. Ik masseer dus eerst een linkerkant en die kon heel erg zacht worden. Toen masseerde ik zijn rechterkant en zijn rechterarm. En toen voelde hij dat hij daar helemaal niet kon loslaten. En toen zag hij in zijn herinnering bepaalde beelden, ik bevroeg hem daar ook op. Toen zei hij: ‘Ik voel, ik heb steeds het beeld in mijn hoofd van toen ik een student was en zo ontzettend alleen was. Waar ik nu in zit is ook weer zo ontzettend alleen. En ik maak me daar ook zo alleen mee’. Dus eigenlijk liet zijn lijf hem via die beelden en die herinnering voelen dat het zo aan alleen zijn raakt. Dus een oud en eerder moeilijke periode werd nu voelbaar in zijn lijf.

Je lijf is een heel wijs instrument dat je helpt

Maar emotionele reacties als gevolg van rouw zijn vaak helemaal niet fijn om ze zomaar in één keer te ervaren als je overmand door verdriet. Is het dan niet logisch dat je zo iets pijnlijks gewoon weg wilt stoppen en je vanaf morgen weer aan de slag wilt en het leven weer wilt leven.
In die zin is je lijf ook een heel wijs instrument. Dat helpt je om het verlies niet, als het een groot verlies is, niet in één klap tot je door te laten dringen maar je een beetje te beschermen. Zodat je ook nog je kinderen naar school kan brengen of wat je allemaal moet doen in het leven. Dus, aan de ene kant zit er een grote bescherming in, maar als dat te lang duurt en je bent alleen nog maar jezelf aan het beschermen tegen je gevoel, dat is dan ook niet zo behulpzaam. Maar als mensen bij mij in begeleiding komen, zoeken we eigenlijk vaak eerst naar dat stuk wat het kan dragen. In plaats dat we zo nodig de emotie helemaal moeten oproepen. Want om je emotie te kunnen voelen, moet je ook in je lijf zitten. Moet je ook kunnen kunnen dragen. Het beeld is vaak van ‘o, dan kom je hier en dan moet ik alles voelen en dat is zo overspoelend’. Terwijl het vaak andersom is. Juist omdat je in je lijf je draagkracht kan voelen en dat er weer rust kan ontstaan. Juist dan is er de uitnodiging om ook die andere kant aan te durven.

Je praktijk noem je Rouwen met compassie. Hoe uit die compassie zich?
Voor mij gaat compassie heel erg over dat je mag voelen wat er is. En dat daarin niet iets weg moet. Dus als je zacht kan zijn voor wat je voelt, dat helpt. Vaak hebben we een hele sterke innerlijke criticus. Ook bij rouw. Die vindt ‘het moet maar eens over zijn’ of ‘ik stel me ook wel een beetje aan want de buurvrouw heeft iets veel ergers’. Vaak heb je zo’n innerlijke criticus die een oordeel heeft op wat je voelt of wat je doet. Compassie is de andere kant daarvan. Dat je mild bent voor wat er is en dat je er zacht voor kan zijn en dat je daar begrip voor kan hebben. Dat is de kern voor mij van compassie en ook de kern van mijn begeleiding. Als je heel erg pijn hebt ergens en je verzet tegen die pijn dan wordt het erger. En als je kan voelen dit is pijnlijk, ik heb het ook niet makkelijk, het is ook moeilijk wat ik meemaak. Als je die pijn dus laat zijn, dat is een andere houding dan het eerst was.

Wat gebeurt er dan als iemand ontdekt dat je mild mag zijn voor zichzelf.
Wat ik altijd zie is dat ogen zachter worden. Dat iemand wat meer kan ademen. Dat iemand blijer de deur uitgaat. Hoe groot het verlies ook is. De pijn daarvan gaat niet weg. Maar als je zacht bent en er erkenning voor hebt dan gaat iemand blijer weg dan dat hij binnen kwam.

Een goede vriend van mij doet de nazorg gesprekken voor een uitvaartorganisatie nadat de uitvaart geweest is. Hij vroeg mij, als je nou dat gesprek hebt met Corinne kun je haar dan eens vragen wat mensen nou kunnen doen om het verdriet vloeibaar te houden.
Mooie vraag. Ik heb zelf ook een groot iets in mijn leven. Mijn zoon die heeft een ernstige ziekte. Hij heeft een hersentumor en de toekomst is ongewis. Ik moet zelf heel erg leren hoe ik me daarmee verhoud. Hoe ik daar mee verder leef. Nu is hij een mooi voorbeeld, want hij leeft enorm verder. Dat helpt. Maar ik heb ook pijn in mijn moederhart. Ik heb de zorg. Ik heb daar verdriet van. Ik ben aan het leren om dagelijks naar mijn lijf toe te gaan, naar mijn hart en lief te zijn voor wat ik daar voel. Soms kan ik het echt fijn vinden als ik weer even voel dat er tranen zijn en dan verzacht ik. Het vraagt ook om er bewust ruimte voor te maken. Zeker als je de neiging hebt om iets weg te duwen. Dan is de andere kant er juist ruimte voor maken. Juist de stilte opzoeken waarin ik kan voelen en waarin wat ik voel er mag zijn. Dus in de dagelijkse hectiek en de zorg en de alledaagse waanzin van wat we allemaal moeten, om stilte op te zoeken, om een manier te vinden om bij je naar binnen te gaan en te voelen wat er is. Dus zeg dat maar tegen je vriend.

Ik vind het wel mooi. Het raakt me ook. Dit is letterlijk ook jouw eigen levenservaring en ervaring van dit moment. Hoe jij dat doet, hoe jij hiermee omgaat gekoppeld aan je professie. Ben je dan je eigen therapeut op dit moment?
Ik ben altijd mijn eigen therapeut die met altijd is.

Of is iedereen eigenlijk zijn eigen therapeut?
Iedereen is zijn eigen therapeut en mijn cliënten zijn ook mijn therapeut. Ik leer heel veel van hoe mensen omgaan met hun verdriet. Dat reflecteert ook vaak op wat er in mij is.

Psoas massage is een speciale massage bij rouw

Op je website schrijf je over een speciale massage bij rouw. De Psoas massage en het schriklichaam. Kun je daar iets meer over vertellen?
Dat doe ik heel graag. Als er een verlies is, in welke vorm dan ook, dan is er vaak ook schrik. Daar zit schrik in omdat er iets gebeurt wat je niet had verwacht. Die schrik is ook iets wat in je fysieke lijf gebeurd. Je hartslag wordt hoger en je maakt je klaar om te vechten te vluchten of je bevriest. Dus die schrik is ook een heel fysiek emotioneel proces in je lichaam. Iemand heeft ooit de prachtige term bedacht ‘je schriklichaam’. Dat is zo mooi omdat het woord lichaam daarin zit. Iets gebeurt en je hele systeem schrikt.

Ook als je al had verwacht dat het ging gebeuren?
Nou bij mijn vader dacht ik: ‘Nou pap je mag gaan want je bent zo ziek’. En toen ging hij dood en toen dacht ik: ‘Nee, maar dit bedoelde ik niet’. Want dan is het zo voor altijd. En als ik het vertel voel ik dat mijn lijf alsnog die schrik weer voelt.

Er zit diep in je lijf een spiergroep de Psoas en die maakt je klaar om te vechten te vluchten of te bevriezen. En als er een groot verlies is, dan trekt die spier zich samen en die heeft invloed op heel veel in je lijf. Op je schouders, op je benen, op de organen van je buik. Het is een spier die zo diep in ons lijf zit, die kan je eigenlijk niet masseren. Maar je kan er wel contact mee maken. Als je met aanraking en massage contact maakt diep met die spier en die spier kan een beetje ontspannen, dan word je ook weer meer aangesloten op je helder denkende brein. Het deel in je hersenen wat maakt dat je goede keuzes kan maken. Dus je gaat eigenlijk uit je overleving. Schrik maakt dat je wil overleven en als je daarin een beetje iets fysiek kan ontspannen dan kan je ook weer helder nadenken waardoor je beter voor jezelf kan gaan zorgen en je betere keuzes kan gaan maken.

We zeggen vaak dat je van tegenslagen ook heel veel kunt leren. Maar kun je van rouw ook daadwerkelijk iets leren.
Dat denk ik wel. Dat is ook wel wat ik in mijn praktijk zie en het is ook wat ik bij mezelf zie. Verliezen, hoe naar en ongewild ook, kunnen ook een uitnodiging in zich hebben om persoonlijk te groeien. Soms kan een verlies ook een nieuwe weg openen in je leven. Dan ga je iets doen met je verlies wat je daarvoor eigenlijk nooit had kunnen bedenken. In die zin is er ook winst bij verlies om het zo maar te zeggen.

Je bent initiatiefnemer van het netwerk Rouwen met compassie. Wat beoog je daarmee?
Ik ben achtenvijftig. Een paar jaar geleden vroeg ik me af: ik als ik nou werk tot mijn zeventigste, want volgens mij kan dat met dit werk, wat wil ik dan dat ik nalaat? Als ik stop met werken wat wil ik achterlaten. Dan is het fijn als ik heel veel cliënten heb gehad bij wie ik iets bij heb kunnen dragen. Maar ik zou het veel groter willen. Ik zou willen dat als je te maken hebt met een groot verlies, dat het heel vanzelfsprekend wordt om naar iemand te gaan die je met massagetherapie, met aanraking, met lichaamsgerichte begeleiding ondersteund. Dat is dus echt zo’n missie je gevoel. Ik heb een opleiding opgericht waarin massagetherapeuten een tiendaagse nascholing krijgen op het onderwerp rouw en verlies en begeleiding via aanraking. De mensen die die opleiding hebben gedaan die vormen nu een landelijk netwerk. Het is heel bijzonder om te horen van die mensen van het netwerk dat er ook steeds vaker cliënten met die behoefte aan ondersteuning bij rouw aan de deur kloppen.

Mooie missie. Stel je bent nu zeventig. Wat staat er dan?
Een landelijk netwerk met heel veel toegeruste therapeuten. En er is ook een grote bekendheid. Dat vind ik het allerbelangrijkste. Dat het een logische stap wordt om je te laten ondersteunen bij een groot verlies.

Corinne dankjewel voor dit gesprek.
Jij dank je wel Erik voor de uitnodiging.

Graag gedaan.