Massage bij burn-out

Podcast tekstversie

Waarom is massage bij burn-out een goed idee?

Je luistert naar De Massage Podcast. Mijn naam is Erik Zoomers en in deze podcast ga ik op zoek naar antwoorden op de vraag: “Waarom is massage een goed idee?” Deze aflevering gaat over massage bij burn-out. Ik ben te gast bij Diana De Rijk. We zitten hier in de praktijk Bistare in Utrecht. Diana, Bistare betekent?
Bistare is Nepalees en dat betekent eigenlijk zoiets als slowly slowly, langzaam. Ik help inderdaad mensen bij het herstel van burn-out. Maar ik help ook mensen die burn-out klachten en burn-out-achtige klachten hebben, stress klachten hebben, om juist die burn-out te voorkomen.

Dat is de vraag van dit interview: “Waarom is massage bij burn out een goed idee?”
Massage bij burn-out is een heel goed idee omdat het mensen helpt in contact te komen met hun lijf waardoor ze minder in hun hoofd zitten en beter signalen in hun lijf kunnen leren herkennen. Eigenlijk is dat heel belangrijk. Vaak geeft het heel veel rust en veel ontspanning. Het mooie aan massagetherapie is dat je ook dingen kunt leren over jezelf die je kunnen helpen bij het verminderen van je klachten of het voorkomen van je klachten. Je krijgt naast de aanraking en aandacht voor het lijf ook de mogelijkheid om bewust te worden.

In eens gaat het licht uit, ben je doodmoe en herken je jezelf niet meer

Als we kijken naar burn-out. Hoe zou je burn-out omschrijven. Wat is het?
Burn-out betekent letterlijk opgebrand. Ik heb het zelf ook ervaren. Flinke poos geleden. Wat er gebeurt is dat bij wijze van spreken het licht ineens uitgaat. Je bent ineens doodmoe. Je kent jezelf niet meer. Je denkt dat kan mij toch niet gebeuren. Ik kon altijd alles. Ik was heel enthousiast en gezellig en leuk en ik deed altijd alles. En ineens kan er niks meer. Soms zijn gesprekken al te veel. Mensen zien het niet aankomen. Ik heb het ook  niet zien aankomen. Maar als je terugkijkt dan is het vaak zo dat vooraf aan een burn-out drie jaar lang mensen al signalen hebben. Dus je kunt die drie jaar voordat je een burn-out krijgt al signalen hebben voordat het ineens allemaal te veel wordt.

Het zijn dan signalen zoals?
Het kan heel gevarieerd zijn, maar vaak is het wel dat je moe bent, slechter gaat slapen, wat duizelig kan zijn, pijn in je rug, je nek je schouders, hoge ademhaling en hoge ademhalingsfrequentie. Er zijn ook testjes op internet waar je kan zien of je burn-out bent of dat je er tegenaan zit. Maar het kan ook zijn dat je ineens je enkel verzwikt of tinnitus krijgt.

Mensen kunnen ook kijken naar wat voor persoonlijkheid heb ik eigenlijk. Vaak zijn het mensen die heel sociaal zijn. Heel veel voor anderen doen, met anderen bezig zijn en met anderen rekening houden. Het zijn mensen die heel perfectionistisch zijn, die graag alles goed willen doen. Heb je dat soort kenmerken? Dan heb je ook de neiging om alsmaar door te gaan, alsmaar te rennen, door te blijven rollen. Geen moment van rust. Of het moment van rust is heel kort. Niet meer weten wat je zelf eigenlijk wil. Nou dan weet je dat je wel in de gevarenzone is.

Nu noem je een heleboel fysieke klachten? Koppelen mensen die klachten op dat moment al aan burn-out of is het gewoon: ‘Ik heb een hele drukke baan en ook nog een jong gezin. Niets aan te doen. Het leven is gewoon druk’.
Dat is eigenlijk wat jij zegt. Dat is vaak aan de hand.

Wat heeft jij lijf je nou echt te zeggen?

Maar je voelt die klachten dan wel, want je voelt je gewoon moe. Wat maakt dan dat je met massage die signalen gaat voelen. Hoe ga je die signalen dan anders voelen? Dat je er wel wat mee doet. Dat je het wel koppelt aan ‘Hé ik kom in die gevarenzone die burn-out heet’.
Wat ik hier doe met mensen is eigenlijk stilstaan bij wat is er nou aan de hand en dat is wel bijzonder aan massagetherapie. Dat is bijna de enige therapie die die stap niet overslaat. Dus we gaan eerst eens kijken wat geeft jouw lijf eigenlijk voor signalen en wat heeft het je te zeggen.

Kun je een voorbeeld geven van hoe dat dan in de praktijk werkt in combinatie met massage en de gesprekken die je hebt met cliënten. Hoe ze binnenkomen en wat ze uiteindelijk aan jou teruggeven op het moment dat ze weer weggaan. Waar komen ze weer op een pad terecht, bij hun eigen gevoel, dat ze weer verder kunnen en de dag wel aankunnen.
Mensen die hier voor het eerst komen vinden het vaak een beetje spannend. Want je gaat naar de massagetherapeut en bij een therapeut denk je toch van ‘Ik ben toch niet gek of zo?’ ‘Zo erg is het toch niet?’ Of ‘Is het nou zo erg dat ik hier naar toe moet?’

In het begin probeer ik mensen op hun gemak te stellen. Ze krijgen wat te drinken en kunnen vertellen over wat er is gebeurd en hoe ze zich voelen. En dan leg ik ook uit wat de visie is. Dat je ook op een andere manier naar je lijf kan kijken dan dingen weg willen hebben. Vaak na de massage voelen mensen zich veel rustiger en veel meer ontspannen. Dan werk ik met de vraag: ‘Wat heb je beleefd op de tafel? Wat is er gebeurd?’ En daar komen vaak woorden naar boven. En op die woorden komen we dan terug. Dat kan bijvoorbeeld zijn ‘zwaar’ of ‘vast’. Wat er op de tafel gebeurt, gebeurt vaak in het echte leven ook. Dus dan is er ook iets vast in het leven of er is iets zwaar in het leven en daar hebben we het dan over. Wat maakt dat jouw leven zo zwaar is? Waar gaat jouw energie naartoe? En wat zou jou kunnen helpen. Wat heb je daar nodig?

Soms gaat er een lampje branden. En dat is dan het gevolg van de combinatie van het lijf tot rust en een daling van stresshormonen. Men ervaart een gevoel van ‘Fijn, ik kan me toch nog rustig voelen. Ik dacht dat ik het helemaal niet meer kon. En dat waar ik last last van heb, dat heb ik wel gevoeld maar op een hele andere manier’.

Gewoon observeren in plaats van het weg te willen hebben. Of, ‘Ik heb ook nog meer onderdelen in mijn lijf en die doen het allemaal wel goed’. Dan is daar aandacht voor waardoor er minder aandacht is voor dat waar zo’n weerstand op is gekomen. Het is een combinatie van lichaam en geest. Wat ik zo mooi vind aan deze therapie is dat je kan leren wat je zelf kunt doen om je beter te gaan voelen.

Laatste jaren wordt er meer en meer bekend over burn-out en vooral burn-out bij Millennials. Dat is dan vaak in het nieuws. Onderzoek van het GfK geeft bijvoorbeeld aan dat één op de vier mensen tussen de 18 en de 34 jaar zulke ernstige mentale klachten ervaart dat die ze belemmeren in hun dagelijks leven. Er wordt een aantal oorzaken genoemd:

• Prestatie druk.
• We staan altijd aan.
• Sociale media confronteert ons continue met de successen van anderen. Daar moeten we ook aan voldoen.
• Tegenwoordig kan en mag alles. Dat leidt dan weer tot keuzestress en een altijd de volle agenda.

Het trof mij dat deze hele jonge generatie net is afgestudeerd en na twee jaar aan het werk opeens ziek thuis zit voor 6 of 12 maanden of zo niet langer. Wat is er volgens jou aan de hand. Wat kom jij tegen op de massagetafel?
Ja, het klopt wat je zegt. Ik zie dat hier in mijn praktijk ook steeds meer jongere mensen, steeds meer studenten. Ik ben bij een lezing van Bram Bakker geweest. Die heet ook ‘Opgebrand’. Daar ging het ook over. Dit is de maatschappij waarin wij leven. Er zijn zelfs meisjes die onder de douche hun mobiel in hun hand houden omdat ze bang zijn iets te missen. De Fear Of Missing Out. We willen er allemaal graag bij horen. Hoe is het als je niet snel genoeg op een whatsappje reageert. Dan kun je je er soms al uit liggen bij een groepje. Waarom zie je dat bijna alle meisjes op de middelbare school lange haren hebben en hetzelfde jasje, dezelfde spijkerbroek, dezelfde gympen. We willen daar zo graag bij horen en het is heel moeilijk om dan je eigen gevoel daarbij te volgen. Als niemand anders dat doet. Niemand zegt ineens van ‘Ik ga mijn haar eens even kort knippen en groen verven’, want dan ben je toch wel een beetje anders. Hoe is dat dan? Word je dan nog geaccepteerd.

We gaan maar door. Daardoor is het heel moeilijk om te voelen. Er zijn te weinig momenten van rust. We staan inderdaad altijd aan. En die momenten van rust die zijn te kort. Dus er is te weinig ruimte voor herstel. En dan de gieren die hormonen door je lijf. En stress is op zich ook helemaal niet slecht, want we hebben het nodig in bepaalde situaties als er echt gevaar dreigt. Maar als er continue stresshormonen worden aangemaakt dan is je lichaam volledig uit balans en dan gaat het uiteindelijk niet meer goed.

Een burn-out is heel vervelend, want je kent jezelf niet meer. Anderzijds zie ik het nu achteraf voor mijzelf ook als een cadeautje. Ik weet dat als je er middenin zit, dat je dan denkt ‘Ja dat is makkelijk’. Maar het is een persoonlijke crisis. Een crisis, afhankelijk van de manier waarop je die benadert, kan je heel veel brengen. Kan je heel veel leren over jezelf. Misschien is het wel zo dat we dat nodig hebben. Want we leren niet op school hoe we moeten omgaan met alle media mogelijkheden als social media en alles wat we tegenwoordig allemaal kunnen doen.

Massage bij burn-out is een combinatie van praten en een lichaamsgerichte benadering

Als je googelt op een burn-out en dat is eigenlijk wat je als eerste doet als je je een tijdlang slecht voelt. Dan maak je toch maar die afspraak bij de huisarts. En dan leg je alles op tafel. ‘Ik ben zo ontzettend moe enzovoort’. Dan stelt de huisarts vast: ‘Je hebt last van een burn-out’. Dan begint er vaak een soort keten al te lopen. Er is een soort van protocol want we moeten die fases door. Althans dat lees ik op Thuisarts.nl. Waar in die fases zit jij met massagetherapie?
Van de huisarts ga je dan vaak naar de POH GGZ. Dat is een praktijkondersteuner van de huisarts. Die kijkt dan eerst, waar je staat. Heb je heel zwaar burn-out, kun je geen winkel meer in of ben je gewoon een beetje nerveus en slaap je wat minder. Dan kan het zijn dat je doorgestuurd wordt naar een psycholoog. Vaak is praten de eerste richting. Kijken of je bewust kan worden over jezelf. De vraag is of dat helpt. Bij de voorstelling van Bram Bakker werd die vraag ook gesteld. Er zaten ook aardig wat therapeuten in de zaal en de meeste mensen zijn het erover eens dat het eigenlijk niet echt helpt. Soms helpt het een beetje. Ik denk zeker dat het niet slecht is. Maar ik zou pleiten voor een combinatie van praten en een lichaamsgerichte benadering. En dat is eigenlijk wat je vindt bij massagetherapie. Ik ben geen psycholoog. Ik ben ook geen fysiotherapeut maar ik zit eigenlijk een beetje tussenin.

Mensen die uitvallen, is zeker op het werk een probleem. Voor de mensen zelf, maar ook voor de werkgever. Heb je contact met werkgevers over burn-out preventie of het helpen herstellen bij burn-out?
Ik heb niet direct contact met werkgevers maar ik heb wel contact met een coachingspraktijk die mensen helpt die op het werk zijn uitgevallen. Die krijgen daar dan een budget voor. In sommige gevallen zijn er mensen die gecoacht moeten worden die in Utrecht wonen en dan kijken zij ook op een holistische manier. Wat hebben wij zelf aan coaches hier rondlopen en waar zou massagetherapie ook kunnen helpen. Op die manier help ik ook wel mensen.

Het is inderdaad een gegeven dat burn-out ook vaak te maken heeft met heel veel druk op het werk, het gevoel dat mensen niet gehoord worden, dat er alleen maar meer werk bij komt en dat er niks met hun mening of signalen wordt gedaan. Daarnaast is het natuurlijk altijd wel zo dat een aantal mensen burn-out raakt en een aantal helemaal niet. Die werken bij dezelfde werkgever maar die kunnen daar waarschijnlijk op een andere manier mee omgaan. Dus dat is wel heel belangrijk ook, dat mensen zich beseffen ‘het gaat er ook om hoe ik er mee om ga’. Tegelijkertijd is het belangrijk om heel goed te luisteren naar je gevoel en te kijken of je wel past binnen zo’n werkomgeving. Is dat waar je wil werken voor een werkgever die niet naar mij luistert, die helemaal niets doet met mijn signalen.

Hoe kun je iemand in je omgeving een handje wil helpen als je deze podcast hoort. Wat zijn de signalen waar je alert op moet zijn waarvan je kan zeggen, ‘Oké dat is misschien wel een voorstadium van burn-out’?
Nou dat is heel geniepig eigenlijk. Want juist die medewerkers waar je nooit iets van hoort, waar het altijd goed mee gaat, die alle problemen oplossen, daar zit ‘m het gevaar in. Want die hoor je niet klagen en die lossen het wel op. En die zijn dus in de avond bezig en in de weekenden. Zij staan als eerste op om het er nog even bij te doen. Daar kun je op letten als werkgever. Dus die mensen waar het ogenschijnlijk heel goed mee lijkt te gaan, daar zou wel eens gevaar in kunnen zitten.

Wat kun je dan doen als werkgever. Kom eens even zitten volgens mij zit je het voorstadium van burn-out? Lijkt me niet een heel fijn begin van een gesprek.
Nee, dat hoeft niet. Maar ik denk dat iedere medewerker aandacht verdient en dat iedere medewerker waardering nodig heeft. Dat is iets wat vaak ontbreekt. Een schouderklopje, even zeggen ‘Wat heb je dat fijn gedaan, wat ben ik blij met jou’. Maar daarnaast ook de tijd nemen om te horen hoe met een medewerker gaat. Hoe voel jij je eigenlijk hier? Daar dan de ruimte voor geven. Dat kan best wel lastig zijn om je bij een leidinggevende helemaal veilig te voelen, je open te stellen en je kwetsbare kant te laten zien. Dat is iets wat mensen vaak heel erg moeilijk vinden of niet kunnen. Dat kon ik zelf ook niet. Want ik was die stoere vrouw die alles ook wel even deed.
Dus een veilige omgeving creëren en aandacht voor je medewerkers. Luisteren wat er speelt, hoe het gaat en geen valse beloftes doen.

Ik denk dat er nog heel veel burn-out gevallen bij gaan komen, helaas

Als jij nu de komende vijf jaar in kan kijken. Hoe zie je dan de ontwikkelingen op het gebied van burn-out?
Ik denk dat er nog heel veel gevallen bij gaan komen, helaas. Dat de leeftijd ook steeds jonger gaat worden. Ik denk niet dat we de piek al bereikt hebben. Maar het heeft wel met onze maatschappij te maken. Mensen vergeten om pauzes te nemen. Ook leidinggevenden die eigenlijk het goede voorbeeld moeten geven. We zijn alsmaar bezig. Ik zou ervoor willen pleiten om in het onderwijs hier aandacht aan te geven. Om meer aandacht te geven aan het voelen. Hoe belangrijk het is om de signalen van je lijf te kunnen herkennen en te kunnen voelen en die ook serieus te nemen. Dat zou mooi zijn.

Heb je nog een laatste tip voor mensen die absoluut niet in een burn-out terecht willen komen?
Ga elke dag naar buiten. Probeer een wandelingetje te maken van een half uurtje. Liefst alleen. Neem je pauzes en neem je pauzes ook lang genoeg.

Blokkeer momenten in je agenda en probeer je daar aan te houden. En wordt vooral niet boos op jezelf als het een keer niet lukt. Het gaat echt over tijd en rust nemen voor jezelf.

En vooral een beetje aardig zijn voor jezelf begrijp. Word niet boos op jezelf eerste keer niet lukt, zeg je.
Ja, mensen kunnen heel streng en heel hard zijn voor zichzelf, heel kritisch. Kijk maar eens of je een beetje mild kan zijn naar jezelf als er een keer iets niet lukt. Er zijn mindfulness trainingen en een vervolg daarop zijn compassietrainingen. Daar kun je ook leren hoe je meer lief kan zijn voor jezelf. In plaats van dat je jezelf voor je kop slaat als iets niet is gegaan zoals je dat had gehoopt.

Misschien is er iemand in je buurt die je heel erg lief vindt een kind of een moeder. Kijk maar eens hoe je die persoon behandelt. Misschien mag je jezelf ook wel zo behandeling.

Tot zover deze Massage Podcast over het onderwerp Massage bij burn-out.

Meer lezen en horen:

Aflevering 6: Massage bij depressie met Madeleine Verhoeven (Luistertijd 25 minuten)
Lees ook het artikel Burn-out behandeling met massagetherapie